Σε εκατομμύρια ευρώ ανέρχονται οι απαιτήσεις για αποζημιώσεις χιλιάδων κάτοικων των Δήμων Καλλιθέας και Παλαιού Φαλήρου που θα διεκδικήσουν από την ΕΤΑΔ και τις εταιρείες διοργάνωσης συναυλιών και μίσθωσης πάρκινγκ στην Πλατεία Νερού όλα αυτά τα τελευταία χρόνια.
Με την υπό κρίση αίτησή τους οι αιτούντες θα υποστηρίξουν ότι η καθ' ου ΕΤΑΔ εκμεταλλεύεται παρανόμως παραχωρώντας σε εταιρείες διοργάνωσης συναυλιών και μίσθωσης παρκινγκ πλησίον του ακινήτου στο οποίο οι ίδιοι κατοικούν, στην Πλατεία Νερού (Ζώνη ΙΙΙ του Φαληρικού Όρμου) παραβαίνοντας τις χρήσεις και τις περιβαλλοντικές μελέτες στο Προεδρικό διάταγμα 26/11/13d «Έγκριση προγράμματος ολοκληρωμένης ανάπλασης του Φαληρικού Όρμου και Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αυτού» με αποτέλεσμα να προκαλείται σοβαρή επιβάρυνση της ζωής των κατοίκων τα τελευταία χρόνια.
Εξαιτίας εκπομπών ήχου, πέραν των ανεκτών ορίων ακόμα και σε ώρες κοινής ησυχίας, επιβαρύνθηκε η ψυχική και σωματική υγεία αυτών και ειδικότερα των ασθενών και υπερηλίκων.
Οι κάτοικοι διεκδικούν αποζημίωση για προσβολή προσωπικότητας που προκλήθηκε από την διατάραξη της ωφέλειας από την απόλαυση του φυσικού περιβάλλοντος με αποκλεισμό πρόσβασης και την εκπομπή ρύπων (ηχορύπανση). Εν προκειμένω, οι θόρυβοι που προκαλούνται από τις συναυλίες των καθ' ων εκφεύγουν από τα ανεκτά όρια και παρεμποδίζουν το δικαίωμα των αιτούντων να απολαμβάνουν ένα ήρεμο περιβάλλον στην οικία τους αλλά και την απόλαυση του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής γύρω από αυτήν.
Όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητά του έχει δικαίωμα αξίωσης αποζημίωσης σύμφωνα με τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες. Το εν λόγω ιδιωτικό δικαίωμα στην προσωπικότητα έχει διαπλασθεί από το νόμο ως ένα δικαίωμα πλαίσιο με επί μέρους αυτοτελείς εκφάνσεις που αποτελούν ειδικότερα δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στη ζωή, το δικαίωμα στην υγεία, το δικαίωμα στην τιμή κ.ο.κ.
Η προσωπικότητα του ανθρώπου γεννάται και αναπτύσσεται ακώλυτα μέσα σε ένα ζωτικό χώρο που αποτελείται κατ' αρχήν από τα εκτός συναλλαγής πράγματα, δηλαδή κατά το άρθρο 966 ΑΚ,
α) τα κοινά σε όλους (η ατμόσφαιρα και η θάλασσα),
β) τα κοινόχρηστα (όπως, ενδεικτικώς κατ άρθρο 967 ΑΚ, τα ελευθέρως και συνεχώς ρέοντα, νερό, οι δρόμοι, οι πλατείες, οι αιγιαλοί κ.λπ.) και
γ) τα προορισμένα για την εξυπηρέτηση δημόσιων, δημοτικών, κοινοτικών ή θρησκευτικών σκοπών.
Η ακώλυτη απόλαυση της χρήσης και της ωφέλειας των αγαθών που συναποτελούν τον ζωτικό περιβαλλοντικό χώρο για την ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας συνιστά αυτοτελή έκφανση του δικαιώματος της προσωπικότητας που προστατεύεται από τις διατάξεις των άρθρων 57 και 59 του ΑΚ.
Προσβολή της ειδικότερης αυτής πλευράς του δικαιώματος επί της προσωπικότητας επέρχεται όταν διαταράσσεται στοιχείο του ζωτικού χώρου από τα ανωτέρω αναφερόμενα κατά τέτοιο τρόπο ώστε:
α) καταργείται εξ ολοκλήρου ή αλλοιώνεται η κοινή ωφέλεια που πηγάζει από τη χρήση του συγκεκριμένου αγαθού, είτε
β) καθίσταται αδύνατη η χρήση του στοιχείου αυτού ή άλλου συνδεομένου προς αυτό (ΑΠ 286/1987 ΕλλΔνη 29, 1365 και Καράκωστα, ό.π. σ. 173 και 176).
Τέτοια προσβολή είναι απαγορευμένη κατά το άρθρο 57 ΑΚ και αναδίδει τις εκεί καθοριζόμενες αξιώσεις εφόσον είναι παράνομη. Τούτο συμβαίνει, κατά την κρατούσα άποψη, όταν η προσβολή γίνεται κατά παράβαση ρητής διάταξης νόμου (ΑΠ 718/2001 ΕλλΔνη 42, 942), ενώ κατ άλλη άποψη και όταν υπάρχει οποιαδήποτε κοινωνικά απρόσφορη επέμβαση στη σφαίρα του συγκεκριμένου κάθε φορά αγαθού, η οποία λαμβάνει χώρα χωρίς προς τούτο δικαίωμα ή με την άσκηση μεν δικαιώματος, που όμως είτε είναι μικρότερης σπουδαιότητας από το προσβαλλόμενο είτε ασκείται υπό περιστάσεις που καθιστούν την άσκησή του καταχρηστική κατ άρθρο 281 ΑΚ και 25 παρ. 3 του Σ (ΕφΑθ 1688/1998 ΕλλΔνη 39, 667, 12154/1990 ΕλλΔνη 32, 1673 και Καράκωστα, ό.π., σ. 177-178), δηλαδή δεν απαιτείται να είναι η προσβάλλουσα το αγαθό συμπεριφορά απαγορευμένη από ειδική διάταξη νόμου αλλά αρκεί το ότι είναι βλαπτική και κοινωνικά απρόσφορη και μόνο. Η παράνομη προσβολή αν και δεν απαιτείται στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι επιπλέον και υπαίτια.
Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι η απόλαυση ενός ήρεμου περιβάλλοντος ελεύθερου από ρύπους είναι και αυτή μία έκφανση του δικαιώματος επί της προσωπικότητας. Προσβολή ως προς αυτή την πλευρά του όλου δικαιώματος μπορεί να προκαλείται και όταν διαταράσσεται η ωφέλεια από την απόλαυση του φυσικού περιβάλλοντος όσον αφορά την ατμόσφαιρα με την εκπομπή ρύπων όπως καπνού, αναθυμιάσεων αλλά φωτός (φωτορύπανση) και θορύβων (ηχορύπανση). Εάν η εκπομπή είναι τόσο ισχυρή, ώστε να απειλεί και την υγεία των κοινωνών, τότε επέρχεται προσβολή και ως προς μία επιπλέον έκφανση του γενικού δικαιώματος της προσωπικότητας, εκείνης που αφορά το ειδικότερο δικαίωμα στην υγεία. Οι προσβολές που επέρχονται με εκπομπή θορύβων είναι πάντα παράνομες όχι μόνο ως κοινωνικά απρόσφορες βλαπτικές πράξεις αλλά και ως αντικείμενες σε ειδικότερες ρητές απαγορευτικές διατάξεις του νόμου και μάλιστα στο άρθρο 417 ΠΚ περί διαταράξεως ησυχίας, στα άρθρα 1 και 3 του ΑΝ 2520/1940, στην Υγειονομική διάταξη Α5/3010/14.8.1985 (ΦΕΚ Β 593) και στην Αστυνομική διάταξη 1023/2/3710/1996 (ΑΠ 718/2001 ό.π.). Από τις ανωτέρω μάλιστα διατάξεις συνάγεται ότι, όποιος σε αστική περιοχή, διαταράσσει ακόμα και με θορύβους και φωνασκίες την ησυχία των κατοίκων ενεργεί παράνομα.
Επιπροσθέτως, κατά το άρθρο 1003 ΑΚ, ο κύριος ακινήτου δεν έχει υποχρέωση να ανέχεται εκπομπές θορύβου κ.λπ. από άλλο γειτονικό ακίνητο και συνεπώς έχει δικαίωμα να ζητήσει αποζημίωση και να απαγορευθούν αυτές (αξίωση για άρση της προσβολής και παράλειψη στο μέλλον), εφόσον παραβλάπτουν σημαντικά τη χρήση του ακινήτου του και δεν προέρχονται από χρήση συνήθη για ακίνητα της περιοχής.
Η αποζημίωση στην περίπτωση αυτή χωρεί είτε με τακτική αγωγή περί διατάραξης κυριότητας κατά το άρθρο 1108 ΑΚ και περί διατάραξης νομής κατά το άρθρο 989 ΑΚ. Η μορφή της αποζημίωσης αυτής οργανώνεται παράλληλα με εκείνη που δίδεται εκ του ότι οι εν λόγω εκπομπές συνήθως συνιστούν και προσβολή της προσωπικότητας υπό την ανωτέρω έννοια, (βλ. παρατηρήσεις Γ. Ιατρού στην ΑΠ 718/2001 ΧρΙΔ 511 επ. και ΜΠρΧαλ 91/2004, ό.π.).
Υφίσταται σημαντική προσβολή της αξίας του ανθρώπου, η οποία διασφαλίζεται συνταγματικώς (άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγματος) και όχι απλώς περιουσιακών ζημιών λόγω μείωσης της αξίας των ακινήτων (ΜΠρΑθ 4629/2004 Αρμ 2005, 250, ΜΠρΑθ 1377/2004 ΝοΒ 2005, 305, ΜΠρΠειρ 2524/1999 ΕλλΔνη 1999, 1627, Π. Τζίφρα, Ασφαλιστικά Μέτρα, 1985, σελ. 58-59).
Οι κάτοικοι εξετάζουν αν θα διεκδικήσουν αποζημιώσεις και από το Ελληνικό Δημόσιο (Υπουργείο Οικονομικών κ.λπ.) γιατί ενώ είχαν καταγγελθεί οι παραβάσεις (ακόμα και στο Κοινοβούλιο) αυτό δεν παρενέβη ως εποπτεύον της ΕΤΑΔ για να προστατεύσει τους κατοίκους.